ĐỐI THOẠI VỚI SOCRATES

NHỮNG CUỘC NÓI CHUYỆN LÀM THAY ĐỔI CUỘC ĐỜI BẠN

“Ông lại làm tôi cứng họng rồi. Tôi hiểu lý lẽ của ông, nhưng tôi không thể tâm phục khẩu phục được. Nếu tôi làm theo lời ông nói, rồi không tìm được việc thì sao đây, ông sẽ chịu trách nhiệm ư?”

“Chịu trách nhiệm? Tôi chỉ nói với cậu là ‘hãy coi trọng tâm hồn’ thôi mà.”

“Coi này, nếu trốn tránh nhiệm vụ như vậy thì chẳng có ai tin được lời ông nói đâu. Vì dù phân tích bản thân kỹ đến đâu cũng chẳng có ích gì cho việc tìm việc làm hay sao?”

“Cũng phải ha…”

“Đúng thế. Nếu phân tích bản thân nhằm mục đích tìm việc một cách kỹ lưỡng thì sẽ tìm thấy một công việc tốt. Điều quan trọng ở đây là ‘tìm thấy một công việc tốt’. Thật tuyệt phải không! Dù có khi phải giả bộ một chút.”

“Để tìm được việc, dù tâm hồn có bị vấy bẩn cũng không sao?”

“Ông nghĩ xa quá rồi. Dù phải giả bộ nhưng đơn giản chỉ là uốn nắn bản thân ở phần phục vụ cho công việc đó thôi. Ngoài mặt phục tùng trong lòng phản đối cũng không sao, điều quan trọng nhất là có được công việc mình muốn thôi mà, đó là suy nghĩ của tôi. Có một doanh nghiệp tự khởi nghiệp từng nói rằng ‘Công việc là thứ khiến ta trưởng thành’, tôi hoàn toàn đồng ý. Nói gì thì nói, trên một phần ba thời gian trong ngày của con người là dành hết cho công việc rồi mà.”

“Tôi rất hiểu những gì cậu nói. Để có một cuộc đời hoàn chỉnh đâu thể thiếu một ‘công việc tốt’ được.”

“Đúng thế. Công việc là công cụ tốt nhất để thể hiện bản thân. Nếu đi làm chỉ vì tiền thì nhàm chán biết bao. Ta phải làm sao để có thể làm một công việc với lòng tự hào, để không những có được tiền mà còn có động lực để làm việc. Và để có được một công việc tốt, điều vô cùng quan trọng là phải phân tích bản thân khi tìm việc. Này ông Socrates, ông không cần nói những lời hay ý đẹp nữa. Chẳng phải người ta vẫn bảo rằng nói dối không hoàn toàn là xấu hay sao? Hơn nữa việc phân tích bản thân để thể hiện rằng mình phù hợp với công việc đó cũng đâu có gây hại gì. Ở một mức độ nào đó, nó cũng tốt ấy chứ.”

Lão Socrates tay day day lông mày, bằng một điệu bộ khá bối rối lão mở lời.

“Ra vậy. Nhưng Satoru này, cậu thật sự khẳng định được rằng việc phân tích bản thân khi tìm việc sẽ không gây ra tác hại gì?”

“Ý ông là sao?”

“Ý tôi là giờ cậu sẽ đóng giả thành đối tượng phù hợp với yêu cầu của nhà tuyển dụng rồi cứ thế đi làm phải không?”

“Ông nói toạc móng heo vậy khiến tôi hơi khó chịu, nhưng đúng là tôi có ý đó.”

“Tuy nhiên, nói sao nhỉ? Nếu cậu cứ đóng kịch như vậy rồi vào công ty làm việc, và nếu cậu lại được đánh giá cao ở chính điều cậu đang đóng giả – chính là thứ cậu không có, thì vị trí của cậu sẽ không được lâu bền, phải vậy không?”

“Cũng không thể phủ nhận điều ông vừa nói.”

“Vậy thì quả là bất hạnh phải không nào? Để tiếp tục được người khác công nhận, cậu phải tiếp tục trò lừa gạc đó.”

“…Đúng là thế thật. Nhưng trở thành người lớn thì chuyện này là hiển nhiên chẳng phải sao? Chúng ta phải nhún nhường, biết kiềm chế, mấy lời non nớt như ‘coi trọng chính mình’, ‘là chính mình’ có nói ra cũng chẳng giúp ích gì được, không còn cách nào khác.”

SATORU

“Ra vậy, với một người trưởng thành như cậu, mấy lời tôi nói chắc chỉ là chuyện hão huyền quá lý tưởng mà thôi.”

“Ông đang châm chọc tôi phải không?”

“Tôi không hề có ý đó! Đối với tôi, cậu thật sự là một người trưởng thành tuyệt vời! Nhưng mà cậu Satoru này, có điều này tôi phải nói với cậu. Tiếp tục sống không thành thật để xu nịnh người khác là hành động tước đi quyền kiểm soát của chính bản thân, cậu trở thành một nô lê không thể quyết định cách sống cho mình. Rồi cậu sẽ sống mà chỉ biết than vãn, ‘tại sếp mà công việc của mình chẳng thuận lợi’, ‘tại chế độ xã hội này mà mình không được sống ngay thẳng’, thậm chí ‘chính cái xã hội này đã biến mình thành con người như thế này’, cậu sẽ gặm nhấm những ‘bất hạnh’ do chính cậu tạo ra rồi cứ phó mặt để cuộc đời trôi đi. Nếu cậu ghét việc mình sẽ trở thành một người như thế, vậy thì đừng đặt nặng việc phải làm thoả mãn yêu cầu của người khác, đừng để nó choáng hết tất cả mối bận tâm của cậu. Bằng không kết cục là cậu sẽ làm tổn thương tinh thần của chính mình, mang tâm lý nạn nhân lúc nào cũng nghĩ mọi thứ tồi tệ xảy ra đều do lỗi của người khác, cậu sẽ trở thành một người vô cùng ích kỷ mất.”

…

Trích: ĐỐI THOẠI VỚI SOCRATES – NHỮNG CUỘC NÓI CHUYỆN LÀM THAY ĐỔI CUỘC ĐỜI BẠN

DAISETSU FUJITA – Hạnh Nguyễn Dịch